تاملی بر سخنان حجه الاسلام نقویان (بخش پایانی)
از آن حضرت روایتی است که: «چون زمانى بیاید که مردم فقراى خود را خوار ودشمن دارند و به تعمیر دنیا مشغول شوند و به جمع درهم و دینار رو آورند، خداایشان را به چهار چیز مبتلا مىکند: قحط.و خوف از سلطان.و خیانتحکام.و تسلط دشمنان( محجة البیضاء، ج 7، ص 324.و احیاء العلوم، ج 4، ص 171.)
از اهل بیت - علیهم السلام - روایت است که: «اگر خدا بندهاى را دوست داشته باشداو را مبتلا مىکند، و چون محبت او بیشتر شد، اهل و عیال و دولت و مال را از او مىگیرد(بحار الانوار، ج 81، ص 188.)
روزى آن حضرت به بعضى از اصحاب خود فرمودند که: «آیا داخل بازارمىشوى؟ و آیا مىبینى که میوه یا چیز دیگر که آن را مىفروشند و تو آن را خواهى وقدرت بر خریدن آن نداشته باشى؟ عرض کرد: بلى.فرمود: آگاه باش که از براى تو بهعوض هر چه مىبینى و نمىتوانى بخرى یک حسنه است (بحار الانوار، ج 72، ص 42، ح 46.)
در پایان این فصل استاد بزرگ اخلاق مرحوم نراقی نکته جالبی را اینگونه بیان می فرماید:
منقول است که: «شخصى به نزد یکى از بزرگان دین رفت و گفت: دعائى در حق منکن، که محتاجم و عیالمند، و عیال من به من ایذاء مىرساند.آن شخص بزرگ گفتکه: هر وقت عیال تو گوید: نه آرد داریم و نه نان.تو آن وقت دعا به من کن که دعاى تودر آن وقتبهتر است از دعاى من.
پس هان اى فقیر مسکین! قدر این صفت را بدان واز آن اندوهناک مباش، که دو روزه فانى به هر نحو که باشد خواهد گذشت و تا چشم برهم زنى وقت کوچ، غنى و فقیر یکساناند.
جانا! دنیا چون «برق خاطف (خیره کننده چشم ) در گذر است.و لحظهاى آن را توقف نیست.به لقمهنانى سیرى، و به شربت آبى سیراب.چنان تصور کن که در آنچه از عمر تو گذشته استتمام اموال دنیا از تو بود، و همه نعمتها را صرف نمودى، ببین حال تو با آن فقیرى که بهنان جوى قناعت کرد چه تفاوت دارد؟ و آینده را هم که نمىدانى چه نوع خواهد بود.
بلکه باید فقیر، در نهایتخوشنودى و شادى باشد، که از آفات مال و غنا بر کنار، واز حساب روز شمار فارغ البال است.و خداوند عالم خود از او عذر خواهد خواست.
و پیامبر(ص) فرموده اند که: «هیچ غنى و فقیرى نیست مگر اینکه در روز قیامت آرزو خواهد کردکه کاش در دنیا زیاده از قوت خود را نداشتندى (محجة البیضاء، ج 7، ص 325)
مرحوم نراقی در ادامه فصل دیگری با عنوان فضیلت فقیر صابر و راضى، بر غنى شاکر و سخى دارد که در این فصل نیز نکات ارزنده ای را مطرح نموده است .آنجا که می گوید:
"آیا فقیر صابر راضى، که به اندک چیزى قانع باشد و نارضائى از فقرخود نداشته باشد بهتر است، یا غنى سخى، که مال خود را در راه خدا بذل نماید؟ بعضىاول را ترجیح دادهاند.و بعضى ثانى را.و این سخن در صورتى است که: آن غنى همدل بستگى به مال نداشته باشد و وجود و عدم مال در نزد او مساوى باشد.و علامتآن، این است که: اگر آنچه دارد از دست او در رود مطلقا در دل او تفاوتى به هم نرسد واصلا حزن بر او دست ندهد.و آن فقیر هم به این نحو باشد که: اگر ثروتى به او عایدشود با بىچیزى نزد او تفاوتى نکند.اما با وجود علاقه و محبت غنى به مال، سخنىنیست که هر چه عطا و بذل در راه خدا کند، فقیر راضى افضل است.و اگر فقیر همعلاقه به دنیا داشته باشد هر کدام علاقه و محبت او کمتر او افضل و بالاتر است.سخندر غنى سخى و فقیر راضى است، که هیچ یک را دلبستگى نباشد.و حق آن است که:
فقیر، به مراتب افضل و بالاتر است.و هر قدر که غنى عطا و بذل کند مرتبه آن فقیر ازبراى او نیست. "
همچنان که روایت است : «روزى پیغمبر - صلى الله علیه و آله - به اصحاب خودفرمود که: بهترین مردم کیست؟ عرض کردند که: مالدارى که حق خدا را به جا آورد.
حضرت فرمود: این خوب مردى است و لیکن او مراد من نیست.عرض کردند: پسبهترین مردم کیست؟ فرمود: فقیرى است که: به قدر قوه خود عطا کند(احیاء العلوم، ج 4، ص 167)
در پایان این مبحث نیز مرحوم نراقی رحمه الله علیه موضوع فضیلت فقیر حریص بر غنى حریص را مطرح می نماید و نتیجه گیری می کند که فقیر حریص بر غنی حریص ارجحیت دارد .
نکته پایانی
استاد ارجمند جناب آقای نقویان و دیگر سخنرانان عزیزی که در ساعات پربیننده تلویزیون ، به ایراد سخن می پردازید و جمعیت کثیری تحت تاثیر سخنان شما قرار می گیرند. به نظر حقیر شرایط جامعه ما به گونه ای است که تجمل گرایی و رفاه زدگی به اندازه کافی در جامعه نفوذ و رسوخ کرده است و وظیفه یک سخنران و واعظ خوب در این شرایط ، ایراد پندها و نظراتی است که اندکی از این تجمل پرستی و مال دوستی مردم بکاهد نه اینکه خدای نکرده عارفی چون ملا احمد نراقی را نیز کاخ نشین و تجملاتی به مردم معرفی نماییم و عطش سیراب نشدنی مردم این دور و زمانه را بیشترو بیشتر گردانیم .
علی ایحال این نکته ای بود که به ذهن حقیر رسید و اصرای هم بر درستی و صحت آن ندارم لذا منتظر نظرات و پیشنهادات کاربران محترم در این زمینه می باشم .
ضمن تشکر از پیام های دوستان که بعد از درج مقالات قبلی اینجانب برای حقیر ارسال فرمودند لطفا نظرات خود را در خصوص این موضوع را نیز با ایمیل hamid_yazdanian@yahoo.com در میان بگذارید. باتشکر